Nedaleko od Kuršumlije, u selu Štava, žive preci Saksonaca koje je u 13. veku doveo kralj Milutin. U ovom malom selu sa bogatom istorijom danas živi stotinak meštana, većinom poljoprivrednika. Njihova “čudna, riđa put” i neobična imena ukazuju na prisustvo germanskog plemeča koje se očuvalo u ovom području. Miroslav Jović, lokalni turistički vodič, objašnjava da su Saksonci bili poznati rudari koji su vadili olovo, zlato, srebro i cink, te da potomci i danas žive u Štavi.
Na ulazu u selo nalazi se crkva iz 12. veka koja je omiljena među meštanima. Jović ističe da se u Štavi zaista čini kao da je vreme stalo, dok neobična imena kao što su Valina i Dmitar svedoče o poštovanju prema pretcima. U porti crkve pronađeno je oko četrdesetak sarkofaga i mermernih spomenika iz doba kralja Milutina, dodaje Jović.
Selo Štava je takođe poznato po legendama o skrivenom blagu kralja Milutina, zbog čega mnogi pronalazači dolaze u ovo područje u potrazi za bogatstvom. Pored toga, napušteni rimski rudnici i narodna predanja o blagu kralja Milutina privlače ljude koji se nadaju pronalasku zlata. Sve ovo čini selo Štava posebnim i privlačnim za posetioce.
S druge strane, meštani Štave su ponosni na svoju istoriju i svoje pretke, čuvajući tradiciju i običaje koje su nasledili. Uprkos malom broju stanovnika, selo Štava ima bogatu istoriju i kulturu koja privlači pažnju posetilaca. Turistički potencijal ovog područja sve više dolazi do izražaja, a lokalni stanovnici su spremni da podele svoju priču sa svima koji požele da posete ovo neobično selo pored Kuršumlije.
