Arheolozi su u severnoj Danskoj otkrili tragove priobalnih naselja koja su nestala pre više od 8.500 godina usled porasta nivoa mora. Ovaj značajan arheološki lokalitet istražuju ronioci kao deo međunarodnog istraživačkog projekta, koji je finansiran od strane Evropske unije. Projekat se fokusira na mapiranje delova morskog dna u Baltičkom i Severnom moru, prenosi AP.
Ove godine, ronioci su se spustili osam metara ispod površine mora u blizini Orhusa, drugog po veličini grada u Danskoj, kako bi prikupili dokaze o naselju iz kamenog doba. Ovaj istraživački projekat je deo šestogodišnjeg plana vrednog 13,2 miliona evra, koji uključuje istraživače iz Danske, Velike Britanije i Nemačke. Cilj projekta je da se mapiraju potopljeni predeli Severne Evrope, kao i da se otkriju izgubljena mezolitska naselja, posebno u svetlu širenja priobalnih vetroelektrana i drugih morskih infrastruktura.
Arheolog Peter Mo Astrup, koji vodi iskopavanja u Danskoj, naglašava da su do sada većina dokaza o naseljima iz kamenog doba pronađena na mestima koja se nalaze u unutrašnjosti, daleko od današnje obale. Nakon poslednjeg ledenog doba, otapanje leda izazvalo je globalni porast nivoa mora, što je dovelo do potapanja naselja i primoralo ljude, lovce i sakupljače, da se povuku u unutrašnjost.
Nivo mora je rastao za oko dva metra tokom jednog veka, što je rezultiralo nestankom priobalnih naselja pre otprilike 8.500 godina. Rani nalazi u Orhuskom zalivu smatraju se „vremenskim kapsulama“, jer su sačuvani u okruženju bez kiseonika, što je omogućilo izuzetno očuvanje drveća, kao i drugih materijala.
U poslednjim decenijama, nivo mora raste brže nego ikada, sa prosečnim porastom od 4,3 centimetra po deceniji do 2023. godine. Ova situacija izaziva zabrinutost među arheolozima i naučnicima, jer bi dalji porast nivoa mora mogao da dovede do gubitka još više istorijski značajnih lokacija.
Istraživački tim takođe naglašava važnost razumevanja kako su se rane ljudske zajednice prilagođavale promenama u okolini. „Ove informacije su ključne za razumevanje naših predaka i njihove borbe za opstanak u svetu koji se brzo menja“, dodaje Astrup.
Osim toga, rezultati ovog projekta bi mogli imati dalekosežne implikacije za buduće planiranje obalne infrastrukture. Povećanje nivoa mora može uticati na odluke o izgradnji novih objekata, kao što su vetroelektrane i drugi infrastrukturni projekti u priobalnim područjima.
Ovi arheološki nalazi takođe pružaju uvid u način života ljudi u tom periodu, kao i njihovu interakciju sa okruženjem. Mnogi od tih naselja su bila povezana sa bogatim ribolovom i prikupljanjem plodova mora, što je bilo ključno za opstanak tih ranih zajednica.
Na kraju, istraživanja poput ovog su od vitalnog značaja za razumevanje naše prošlosti, ali i za suočavanje sa izazovima budućnosti. Kako se nivo mora nastavlja povećavati, važno je da se naučnici i arheolozi udruže kako bi dokumentovali i zaštitili ono što ostaje od naše zajedničke istorije, pre nego što bude prekasno.
U svetlu ovih otkrića, postavlja se pitanje: kako ćemo kao društvo reagovati na promene koje donosi klimatska kriza? Odgovori na ta pitanja će oblikovati našu budućnost, ali i budućnost arheoloških istraživanja u narednim decenijama.
