Ispred Generalne skupštine Saveta Evrope u Strazburu, održan je protest Albanaca koji su došli da izraze podršku bivšim vođama tzv. Oslobodilačke vojske Kosova (OVK) koji se suočavaju s optužbama za ratne zločine pred Specijalizovanim većima Kosova u Hagu. Okupljeni su nosili zastave Albanije i transparente na kojima su se nalazile poruke podrške bivšim liderima OVK, a među okupljenima čulo se skandiranje „OVK, OVK“.
Protest su organizovali veterani OVK, koji su putem društvenih mreža najavili da su poslali 285 pisama svim članovima Skupštine Saveta Evrope. U tim pismima izražena je zabrinutost zbog suđenja bivšim vođama OVK u Specijalnom sudu, koji je osnovan kako bi se procesuirali ratni zločini počinjeni tokom sukoba na Kosovu.
Suđenje četvorici bivših komandanata OVK – Hašimu Tačiju, Kadriju Veseliju, Jakupu Krasnićiju i Redžepu Selimiju – počelo je 2023. godine, tri godine nakon njihovog hapšenja i prebacivanja u pritvor Specijalizovanih veća u Hagu. Očekuje se da će provestepena presuda biti doneta početkom 2026. godine. Optužnica protiv njih se zasniva na individualnoj krivičnoj odgovornosti i tereti ih za zločine protiv čovečnosti, uključujući progon, mučenje, ubistva i prisilne nestanke, kao i za ratne zločine kao što su protivpravno lišenje slobode i surovo postupanje.
Prema optužnici, navedena krivična dela izvršena su u periodu od marta 1998. do septembra 1999. godine, na više lokacija u Autonomnoj pokrajini Kosovo i Metohija, ali i u Kukešu i Cahanu u severnoj Albaniji. Optuženi su se teretili za zločine protiv stotina civila, kao i lica koja nisu bila aktivni učesnici u sukobima.
Svi optuženi su negirali krivicu. U pritvoru su od oktobra 2020. godine, a njihovo suđenje se prati sa velikim interesovanjem, kako u regionu, tako i međunarodno. Protesti i okupljanja podrške bivšim vođama OVK ukazuju na duboke podele i emotivne reakcije koje su prisutne u postkonfliktnom društvu.
Situacija na Kosovu ostaje napeta, a suđenja za ratne zločine i dalje su predmet političkih i društvenih rasprava. Mnogi Albanci doživljavaju suđenje svojih lidera kao napad na njihovu nacionalnu čast i kao pokušaj da se preinači istorijska istina o sukobima koji su se odvijali na tom prostoru. S druge strane, porodice žrtava i organizacije za ljudska prava pozivaju na pravdu i odgovornost za zločine koji su počinjeni tokom rata.
Protest u Strazburu je samo jedan od mnogih načina na koje se izražava podrška bivšim vođama OVK, ali i otpor prema međunarodnim institucijama koje su zadužene za procesuiranje ratnih zločina. U međuvremenu, proces suđenja nastavlja se, a svi očigledno žele da vide kako će se situacija razvijati u narednim mesecima.
Ova situacija ne samo da utiče na političku klimu u regionu, već i na odnose među etničkim zajednicama unutar Kosova, kao i na šire međunarodne odnose. Mnogi analitičari ukazuju na to da je potrebno pronaći puteve za pomirenje i dijalog kako bi se prevazišle duboke podele koje i dalje postoje.
U svetlu ovih događaja, jasno je da će procesuiranje ratnih zločina ostati tema od vitalnog značaja za budućnost Kosova i njegovih građana, a reakcije i protesti poput onih u Strazburu samo dodatno oslikavaju složenost situacije u kojoj se nalaze bivši borci, žrtve i društvo u celini.
