Istraživači su nedavno otkrili nove aspekte pećinske umetnosti u Evropi, koja pokazuje da su neandertalci bili sposobni za simboličko izražavanje mnogo pre nego što su se pojavili moderni ljudi. Ova otkrića, koja uključuju otiske ruku, geometrijske šare i linearne motive, pronađena su u tri pećine u Španiji, a njihova starost procenjuje se na više od 64.000 godina. Ova umetnička dela su starija od najstarijeg poznatog dela pećinske umetnosti Homo sapiensa za najmanje 22.000 godina, što dovodi do zaključka da su ih stvorili neandertalci.
Umetnost otkriva pažljivo raspoređene otiske ruku, geometrijske znakove, slojeve boje i linijske motive utisnute u meke površine pećine. Ova otkrića dovode u pitanje dugogodišnje pretpostavke da su simbolička umetnost i apstraktno mišljenje bile isključiva odlika modernog čoveka.
Pored španskih pećina, tim istraživača je pronašao tragove umetničkih aktivnosti neandertalaca u pećini La Roš-Kotar u Francuskoj. Tamo su otkriveni otisci napravljeni prstima u mekom sedimentu, koji predstavljaju talasaste, paralelne i zakrivljene linije, ukazujući na svesno oblikovanje. Na ovom mestu su neandertalci lomili stalaktite i pravili veliku ovalnu strukturu, koja se može smatrati ranim oblikom instalacione umetnosti.
Ovi nalazi sugerišu da su se neandertalci na sofisticiran način upuštali u istraživanje dubokih podzemnih prostora, verovatno iz simboličkih i ritualnih razloga. U pećini Maltravieso pronađeni su deseci otisaka ruku u crvenoj oker boji, dok su u Ardalesu otkriveni mešavina linearnih znakova, geometrijskih oblika i otisaka dlanova, što ukazuje na promišljen dizajn.
Pećina La Pasiega sadrži motiv „merdevina“ sastavljen od horizontalnih i vertikalnih linija. Proces datiranja pećinske umetnosti je složen, ali su istraživači koristili uranijum-torijum metodu na slojevima kalcita koji su se formirali preko pigmenta, potvrđujući da su otisci ruku, geometrijski uzorci i linearni motivi nastali pre nego što su Homo sapiensi stigli u region.
Ova umetnička dela pomeraju početak simboličke kulture u Evropi unazad za desetine hiljada godina. Neandertalci su živeli u Španiji i Francuskoj stotinama hiljada godina, a postoje dokazi o njihovom prisustvu još pre više od 300.000 godina. Kratko su koegzistirali s modernim ljudima pre nego što su nestali iz fosilnog zapisa u regionu.
Dugo se raspravljalo o kognitivnim sposobnostima neandertalaca za simboličku misao i umetničko stvaranje. Iako su ranije bili poznati tragovi upotrebe pigmenata, nakita i alata, ideja da su neandertalci ulazili duboko u pećine kako bi stvorili trajno umetničko delo smatrala se spornom. Sva do sada otkrivena umetnost neandertalaca nije figurativna, jer nema prikaza ljudi ni životinja, ali sadrži namerno raspoređene linije, šare i otiske koji pokazuju promišljeno umetničko delanje.
Njihovi motivi, raspored i upotreba prostora govore o planiranju, apstraktnom mišljenju i osećaju za dizajn. Struktura iz Brinikela posebno je zanimljiva jer predstavlja inovativnu upotrebu prostora i materijala, koja bi se prema savremenim kriterijumima mogla smatrati umetničkom instalacijom. Stručnjaci veruju da su ova otkrića tek početak, jer su duboke pećine teško dostupne, a metode datiranja složene.
Dalja istraživanja verovatno će otkriti još primera neandertalske umetničke aktivnosti. Ovi nalazi menjaju naše razumevanje neandertalaca, brišući stereotip o „primitivnim pećinskim ljudima“ i otkrivajući populaciju sposobnu za apstraktno mišljenje, kreativnost i kulturno izražavanje. Ova otkrića predstavljaju značajan korak napred u razumevanju kulturne evolucije naših predaka i postavljaju nova pitanja o razvoju ljudske umetnosti.
