Serija „Tvrđava“, koja je postala najznačajnija televizijska produkcija u poslednjim sezonama, zasnovana je na ličnim sećanjima scenariste Gorana Starčevića i kreatora Mirka Stojkovića o progonu Srba iz Republike Srpske Krajine u periodu od 1991. do 1995. godine. Tokom ovog sukoba, oko pola miliona Srba je nasilno proterano iz Hrvatske. Ova serija, kao umetnički film fikcije, inspirisana je stvarnim događajima i fokusira se na ratnu melodramu između mlade Hrvatice i Srbina, čija ljubav može da probudi asocijacije na „Romea i Juliju“, ali sa mnogo dubljim istorijskim i civilizacijskim konotacijama.
Kao što je navedeno, sukob između Srba i Hrvata ima duboke korene koji sežu u istoriju, posebno u događaje iz 1054. godine kada je došlo do „Velike shizme“ između istočnog i zapadnog hrišćanstva. Ova serija prikazuje kako su istorijske tenzije i verski raskol stvorili identitetske barijere između dva bliska slovenska naroda, čije sukobe i dalje podgreva savremena politika i društvene okolnosti.
Serija „Tvrđava“ se izdvaja kao retko ostvarenje u okviru domaće umetničke produkcije, zahvaljujući angažovanju izvanrednog producenta Miloša Avramovića. Dramaturgija Starčevića i Stojkovića, zajedno sa tečnim dijalogom i lokalnim tonovima, omogućila je reditelju Saši Hajdukoviću da verodostojno oslikava doba u kojem se radnja odvija. Glumačka ekipa, predvođena Ognjenom Mićovićem i Darijom Vučko, donosi šarm i harizmu svojim likovima, dok ostali glumci, poput Jova Maksića i Nikoline Friganović, dodaju dubinu i slojevitost likovima.
Jedan od najzapaženijih karaktera je Dilpara, kojeg igra Ljubomir Bandović. Njegov lik predstavlja kompleksnu sliku jugotitoističke epohe, kao i mračnu prošlost srpskog naroda, čime se dodatno ističe težina i značaj ratnih trauma. Bandovićev lik je prikazan kao simbol socijalne i istorijske propasti, s naglaskom na to kako je prošlost oblikovala sadašnjost.
Ipak, serija se suočava sa kritikama zbog nedostatka šireg konteksta o položaju srpskog naroda u Hrvatskoj kroz istoriju. Neki kritičari ističu da „Tvrđava“ ne uspeva da adekvatno prikaže sistemsku diskriminaciju srpskog naroda pre izbijanja rata, kao ni dugogodišnje potiskivanje srpske kulture i jezika. Ova nedostatnost može dovesti do iskrivljenog pogleda na događaje koji su prethodili ratu, a koji su značajni za razumevanje sukoba.
S obzirom na kontekst u kojem se serija odvija, važno je napomenuti da „Tvrđava“ nije samo umetničko delo, već i refleksija društvenih i političkih tenzija koje i dalje postoje. Mnogi gledaoci i kritičari ukazuju na to da se kroz ovu seriju otvara pitanje o identitetu i sećanju, a samim tim i o traumi koja je duboko ukorenjena u kolektivnoj svesti srpskog naroda.
Mladi istoričar Nemanja Dević je istakao da „Tvrđava“ nije bila bez grešaka, ali da je na kraju pružila emotivan i korektan završetak. On smatra da je važno nastaviti sa snimanjem srpskih filmova kako bi se približili istini o događajima iz prošlosti. „Pamtimo našu Krajinu“, rekao je Dević, naglašavajući važnost sećanja na borbu i krvavu haljinu koju su nosili Srbi tokom tih teških vremena.
U zaključku, serija „Tvrđava“ otvara nova pitanja o identitetu, sećanju i istorijskim traumama, dok istovremeno ukazuje na nužnost suočavanja sa prošlošću. U umetničkom smislu, ona predstavlja važan korak u priznavanju i razumevanju složenih istorijskih okolnosti koje su oblikovale sudbinu srpskog naroda, a njen uticaj će se sigurno osećati i u budućnosti.
