Naučnici su otkrili da je bakterija Yersinia pestis, poznata kao uzročnik kasnijih pandemija poput Crne smrti, bila odgovorna i za Justinijanovu kugu, prvu zabeleženu pandemiju u istoriji koja je počela pre više od 1.500 godina. Ovaj značajan napredak u istraživanju omogućio je naučnicima da prvi put prate bakteriju do njenog izvora. Justinijanova kuga, koja je devastirala istočno Sredozemlje, do sada je bila poznata samo kroz istorijske zapise, dok je uzročni mikroorganizam ostao nepoznat.
Istraživači su pronašli tragove bakterije Yersinia pestis u masovnoj grobnici ispod ruševina Jeraša u Jordanu, što predstavlja prvi direktni biološki dokaz o postojanju Justinijanove kuge. Rejs HY Jiang, glavni autor studije i vanredni profesor na Fakultetu javnog zdravlja Univerziteta u Južnoj Floridi, ističe da su vekovima oslanjali na pisane izvore, ali da su sada konačno dobili čvrste biološke dokaze o prisustvu kuge. Njihovi nalazi pružaju ključne informacije o tome kako je pandemija napredovala u srcu Vizantijskog carstva.
Justinijanova kuga započela je 541. godine nove ere i smatra se jednom od najsmrtonosnijih pandemija u istoriji, s procenjenim brojem žrtava između 15 i 100 miliona tokom nekoliko vekova. Istraživači su sada uvereni da je ovu pandemiju prouzrokovala bakterija Yersinia pestis, koja je odgovorna i za kasnije epidemije, uključujući Crnu smrt 1346. godine.
Ova bakterija se širi putem buva koje zaražavaju glodare, posebno pacove, i može se prenositi direktno između ljudi u plućnom obliku. Koristeći napredne tehnike analize DNK, tim naučnika pregledao je osam ljudskih zuba pronađenih u grobnim komorama ispod drevnog rimskog hipodroma u Jerašu. DNK analiza pokazala je da su žrtve imale gotovo identične sojeve bakterije Yersinia pestis, potvrđujući da je bakterija bila prisutna u regionu između 550. i 660. godine nove ere.
Ovi nalazi ukazuju na brzo i smrtonosno izbijanje bolesti, u skladu sa istorijskim opisima masovnih smrtnih slučajeva. Jiang ističe da lokacija u Jerašu pruža jedinstven uvid u to kako su drevna društva reagovala na javnozdravstvene katastrofe, naglašavajući da je Jeraš bio značajan grad Istočnog Rimskog Carstva, nekadašnje trgovinsko središte s veličanstvenim građevinama.
Da je mesto koje je nekada bilo simbol građanskog ponosa postalo masovna grobnica tokom vanrednog stanja, ukazuje na to da su urbani centri verovatno bili preopterećeni tokom epidemije. Srodna istraživanja sugerišu da je bakterija Yersinia pestis cirkulisala među ljudskim populacijama milenijumima pre Justinijanove epidemije. Takođe, ističu da kasnije pandemije, uključujući Crnu smrt i sporadične slučajeve danas, nisu proizašle iz jednog izvora, već su nastale nezavisno iz životinjskih rezervoara.
Jiang podseća da se ljudi suočavaju sa kugom već hiljadama godina i da ona i dalje predstavlja pretnju, s obzirom na to da i danas umiru od nje. Naglašava da, poput COVID-19, bakterija Yersinia pestis nastavlja da se razvija, a mere kontrole očigledno ne mogu potpuno da je iskorene. Pretnja od ove bakterije nikada neće nestati, zbog čega je važno ostati oprezan.
Ova otkrića predstavljaju značajan doprinos razumevanju istorije pandemija i njihove evolucije kroz vekove, kao i načina na koji su se društva suočavala sa zdravstvenim krizama. Na osnovu ovog istraživanja, naučnici će moći da bolje razumeju kako su se bolesti širile i razvijale, što će pomoći u budućim naporima za prevenciju i kontrolu epidemija.
