Prota Steva Dimitrijević ostavio je dubok trag u srpskoj istoriji, ali njegovo ime danas poznaje mali broj ljudi. Kao sveštenik, pedagog, humanista i patriota, njegovo delovanje je oblikovalo Prizren, Skoplje i Pirot, gde je školovao mnoge generacije učenika, uključujući buduće patrijarhe. Vladika Nikolaj Velimirović ga je opisao kao anđela Božjeg za južnu Srbiju.
Steva Dimitrijević bio je most između Istoka i Zapada. Studirao je u Berlinu i Kijevu, a tokom svog života sarađivao je s ruskim i srpskim intelektualcima, kao i s kraljevima i običnim narodom. Uvek je ostajao uz svoj narod, čak i kada je bio izložen progonima. O njegovom životu i radu decenijama istražuje i piše publicistkinja Zorica Peleš. Njena predanost i sakupljena građa omogućile su bolje razumevanje uloge i značaja prote Steva.
U razgovoru za emisiju „Na ivici“, Peleš otkriva zašto je ovaj značajan čovek prećutkivan, kakav je bio njegov put i koje nasleđe ostavlja budućim generacijama. Prota Steva je bio jedan od najznačajnijih duhovnika i patriota, ali se o njemu malo zna. Njegovo obrazovanje u Berlinu i Kijevskoj duhovnoj akademiji, kao i njegovi kontakti sa istokom i zapadom, doprineli su njegovom uticaju. Njegovi učenici postali su patrijarsi Varnava i Gavrilo, što dovoljno govori o njegovom značaju.
Peleš ističe da je Steva Dimitrijević, kada je 1899. godine došao u Prizren, stvorio pravi raj za tri godine svog rektorskog mandata. Uveo je voćnjake, vinograde i vodoskoke, a kasnije, kao direktor gimnazije u Skoplju, ponovo je stvorio uzornu ustanovu. Svojim radom i zalaganjem značajno je doprineo razvoju obrazovanja i crkvenog života u južnoj Srbiji na prelazu iz 19. u 20. vek.
Iako je njegov rad bio od velike koristi, prota Steva se često suočavao s osporavanjima. Njegova velikodušna donacija Narodnoj biblioteci u Beogradu, gde je poklonio više od 6.000 rukopisa i starih knjiga, ostala je neprepoznata. Takođe, i pored toga što je bio ključna figura u osnivanju Bogoslovskog fakulteta 1920. godine, naišao je na protivljenje zbog primanja svojih ruskih kolega.
Kod običnog naroda, prota Steva bio je gotovo svetac. Tokom srpskog povlačenja preko Albanije 1915. godine, mogao je da ode, ali je izabrao da ostane uz svoj narod. Njegovi učenici su ga spasili od sigurne smrti kada su Bugari želeli da ga streljaju, govoreći da je svetac. Njegovo poštovanje nije se moglo iznuditi, već se sticalo životom i delom. Kraljevi su ga duboko cenili; kralj Petar mogao je zahvaljujući njemu da poseti Hilandar, dok je kralj Aleksandar njemu poverio izbor ruskih umetnika za oslikavanje crkve na Oplencu.
Zorica Peleš, koja je decenijama prikupljala građu o proti Stevi, smatra da je to bio njen životni poziv. Njena istraživanja i sakupljanje izveštaja i rukopisa značajno su doprinela očuvanju sećanja na ovog velikog čoveka. Deo njenog materijala danas se čuva u Arhivu SANU, što predstavlja važan korak u očuvanju njegovog nasleđa.
U zaključku, prota Steva Dimitrijević ostaje jedna od ključnih ličnosti srpske istorije, čije delo zaslužuje da bude prepoznato i uvršteno u kolektivno pamćenje naroda. Njegov doprinos obrazovanju, kulturi i duhovnom životu Srbije je neprocenjiv, a Zorica Peleš svojom predanošću nastoji da ga otrgne od zaborava i osvetli njegov značaj za buduće generacije.
