Komemoracija povodom godišnjice ubistva srpske porodice Zec održana je 7. i 8. decembra 2023. godine kod izletišta Adolfovac na zagrebačkom Sljemenu. Ova komemoracija se održava u znak sećanja na brutalno ubistvo koje su počinili pripadnici rezervnog sastava hrvatskog MUP-a pod komandom Tomislava Merčepa, koji je osuđen na sedam godina zatvora zbog ratnih zločina nad Srbima.
Na komemoraciji su prisustvovali mnogi istaknuti gosti, uključujući predsednika Samostalne demokratske srpske stranke (SDSS) Milorada Pupovca, zamenika zagrebačkog gradonačelnika Luku Korlaeta, kao i predstavnike drugih političkih stranaka i organizacija. Svi su nosili bele ruže, simbol mira i sećanja, dok su se okupljeni pridružili u odavanju počasti ubijenoj porodici Zec.
Tokom skupa, održani su emotivni govori posvećeni sećanju na Mariju i njenu ćerku Aleksandru Zec, koje su brutalno ubijene. Naime, Mihajlo Zec, otac i suprug, ubijen je kada je pokušao da pobegne iz kuće u zagrebačkom naselju Trešnjevka, gde su naoružane osobe upale oko 23 sata. Njegova supruga Marija i maloletna ćerka Aleksandra odvedene su do planinarskog doma Adolfovac na Sljemenu, gde su pogubljene.
Nakon pronalaska tela, uhapšeni su pripadnici Merčepove jedinice, uključujući Muniba Suljića, Igora Mikolu, Sinišu Rimca, Nebojšu Hodaka i Snežanu Živanović. Iako su neki od njih priznali ubistva tokom istrage, sud je njihove iskaze odbacio zbog nedostatka branioca tokom ispitivanja, što je na kraju dovelo do oslobađajućih presuda. Zločinci nikada nisu pravosnažno procesuirani, ostavljajući porodicu Zec bez pravde.
Marija, Aleksandra i Mihajlo sahranjeni su u Gornjoj Dragotinji kod Prijedora, u rodnom mestu Mihajla Zeca. Ova tragedija ostavila je dubok trag ne samo na članove porodice, već i na celu srpsku zajednicu u Hrvatskoj.
Tomislav Merčep, koji je osuđen za zločine koje su počinile njegove jedinice, veći deo leta i jeseni 2019. godine proveo je u Krapinskim toplicama, a ne u zatvoru, uz odobrenje nadležnih ministarstava. Ovo je izazvalo brojne kritike i negodovanje, s obzirom na težinu njegovih zločina. Hrvatsko Ministarstvo branitelja, na čelu s ministrom Tomislavom Medvedom, omogućilo je ovaj način izdržavanja kazne uz saglasnost Ministarstva pravosuđa, dok su troškove njegovog boravka snosili porezni obveznici Hrvatske.
Ova situacija dodatno je pojačala kontroverzije oko Merčepovog slučaja, s obzirom na to da je bio gost na inauguraciji bivše hrvatske predsednice Kolinde Grabar-Kitarović 2015. godine, što je izazvalo dodatne kritike prema državnim institucijama i političarima koji su ga podržavali.
Komemoracija porodici Zec nije samo podsećanje na stradanje jedne porodice, već i poziv za pravdu i odgovornost za zločine počinjene tokom rata. Mnogi okupljeni su izrazili nadu da će se jednog dana svi zločinci suočiti s pravdom, a porodice žrtava dobiti zasluženu pravdu i mir.
Ova godišnjica ubistva porodice Zec ostaje važan deo kolektivnog pamćenja i podseća na to koliko je važno boriti se protiv zločina i nasilja, kao i na potrebu za pomirenjem i razumevanjem među svim narodima u regiji. U svetu u kojem se često zaboravlja na prošlost, komemoracije poput ove služe kao važan podsetnik na potrebu za pravdom i pomirenjem.
