Galerija fresaka Narodnog muzeja u Beogradu je jedinstvena institucija koja čuva dragoceno blago srpske i vizantijske umetnosti, osnovana 1953. godine. Ova galerija sadrži oko 1300 kopija fresaka, ikona, minijatura, kao i oko 300 odlivaka srednjovekovne skulpture i epigrafskih spomenika, koji predstavljaju vrhunce umetnosti od 11. do sredine 15. veka. Osnivanje muzeja fresaka je rezultat odluke Saveta za nauku i kulturu Vlade FNRJ iz 1947. godine, a Bogdan Ignjatović je bio zadužen za izradu projekta.
Galerija fresaka je poznata po tome što su njene kopije obišle svet, a prva izložba van granica zemlje održana je u saradnji sa Smitsonijem u Njujorku 1964. godine. Freske su predstavljene u gradovima kao što su Lenjingrad, Kuopi, Nju Delhij, Tokio, Sidnej, Pariz i Firenca. U 1973. godini, Galerija je postala deo Narodnog muzeja i nastavila je sa izlaganjem svojih kolekcija, kao i organizovanjem različitih manifestacija, uključujući festival duhovne muzike „Horovi među freskama“.
Freska je tehnika slikanja na svežem malteru, pri čemu se koristi mineralni pigment. Proces izrade freske uključuje nanošenje više slojeva maltera, od kojih prvi, nazvan aričo, sadrži kreč i pesak. U antičkoj Grčkoj, umetnici su dodavali mermer kako bi povećali čvrstoću maltera. Prava freska se stvara slikanjem mineralnim pigmentima bogatim gvožđem ili bakrom na svežem malteru, dok se suve freske prave koristeći pigmente vezane vodom i lepkovima.
Postoji razlika između kopija i mulaža fresaka – mulaži su često verodostojniji, ali kopije su istinitije jer se proces izrade sličan originalu. Iako muzej kao institucija obično koristi originale, kopije takođe imaju svoju vrednost, jer mogu zadržati jedinstvenost i identitet umetničkog dela. U Galeriji fresaka, kopije su izrađene od strane akademskih umetnika i odražavaju original do najsitnijih detalja.
Jedna od najpoznatijih fresaka je „Beli anđeo“ iz manastira Mileševa, koja je deo kompozicije „Hristov grob“. Ova freska se smatra vrhunskim dostignućem vizantijskog slikarstva. „Beli anđeo“ je bio izložen u Firenci i postao je simbol vizantijske i renesansne umetnosti, dok je kopija koju je izradila Zdenka Živković stekla međunarodnu prepoznatljivost.
Još jedna značajna freska je „Uspenje Bogorodice“, koja je proglašena najlepšom freskom srednjeg veka na Svetskoj izložbi u Parizu 1961. godine. Ova freska prikazuje smrt i uznesenje Bogorodice na nebo, a njene žive boje predstavljaju vrhunac raške škole slikarstva. Manastir Sopoćani, u kojem se ova freska nalazi, je uvršten na UNESCO-ovu listu svetske baštine.
Freske sa likovima Svetog Save i Svetog Simeona, osnivača srpske crkve i države, imaju poseban duhovni i nacionalni značaj. Vladarski portreti, kao što su Simonida i Milutin iz 14. veka, pružaju uvid u moć dinastije Nemanjica i sofisticiranost tog perioda.
Zlatno doba freskoslikarstva obuhvata period od 13. do 14. veka, kada su manastiri kao što su Studenica, Sopoćani i Mileševa postali centri umetničkog stvaralaštva. Kopije fresaka iz Galerije su doprinele prepoznavanju srpske umetnosti kao dela evropskog kulturnog nasleđa.
Nažalost, od 2016. godine, Galerija fresaka je zatvorena za javnost, a eksponati su delimično premešteni na privremene izložbe širom Srbije. Iako trenutno nema informacija o ponovnom otvaranju, ljubitelji umetnosti sa nestrpljenjem očekuju povratak u Galeriju fresaka, kako bi ponovo mogli da uživaju u ovom neprocenjivom delu srpske kulturne baštine.
